Dağılım Grafiği Nedir?
Dağılım grafiği, iki değişken arasındaki ilişkiyi görselleştirmek için kullanılan bir tür grafiktir. X ve Y eksenlerinde verilerin noktalar halinde gösterildiği bu grafik, verilerin dağılımını, eğilimlerini ve potansiyel ilişkilerini analiz etmeye olanak tanır. Dağılım grafikleri, özellikle bilimsel araştırmalar, istatistiksel analizler ve veri analizi projelerinde sıklıkla tercih edilmektedir.
Dağılım Grafiği İçin Uygun Verilerin Belirlenmesi
Dağılım grafiği oluşturmak için öncelikle uygun verilere ihtiyaç vardır. İki set verinin (X ve Y) belirlenmesi gerekir. Bu veriler; örneğin, bir ürünün fiyatı ile satış sayısı, bir öğrencinin ders çalışma süresi ile notu ya da hava sıcaklığı ile elektrik tüketimi gibi değişkenler olabilir. Verilerin her iki değişkeni için sayısal verilere sahip olmak önemlidir.
Verilerin düzenlenmesi, Excel üzerinde bir tablo oluşturularak sağlanır. Bu tabloda her satır bir veri noktasını temsil ederken, sütunlar ise çeşitli değişkenleri temsil eder. Ürün adı, fiyatı ve satış miktarı gibi kategorik veriler, dağılım grafiği oluşturulurken kullanılmamalıdır.
Excel’de Dağılım Grafiği Oluşturma
1. Veri Girişi: Öncelikle Excel programı açılır ve veri seti girilir. İlk olarak, A sütununa X değişkenleri, B sütununa Y değişkenleri yazılır. Her değişken için başlık eklenmesi, grafik oluştururken daha düzene yardımcı olur.
2. Veri Seçimi: Dağılım grafiği oluşturmak için öncelikle verilerin seçilmesi gerekmektedir. A sütunundaki veri başlığından sonuna kadar ve B sütunundaki veri başlığından sonuna kadar yani iki sütundaki veriler birlikte seçilir.
3. Grafik Ekleme: Excel arayüzünde üst kısımda yer alan “Ekle” sekmesine tıklanır. Burada farklı grafik türleri arasında dağınık nokta grafiği seçeneği görünmektedir. “Dağılım Grafikleri” veya “Scatter” bölümüne gidilir. Burada iki temel seçenek bulunmaktadır: sadece dağılım noktalarının yer aldığı grafik veya noktaların üzerine bir trend çizgisi eklenmiş grafik. İstenilen grafik seçilir.
4. Grafik Düzenleme: Grafiğin oluşturulmasının ardından, grafik üzerine sağ tıklanarak veya “Grafik Tasarımı” sekmesinden düzenleme seçeneklerine erişilebilir. Başlık ekleyebilir, eksenleri adlandırabilir, veri noktalarının stilini değiştirebilir ve grafiğin genel tasarımını özelleştirebilirsiniz. X ve Y eksenlerinin etiketleri ve grafik başlığı, grafik daha kolay anlaşılır hale getirmek için eklenmelidir.
5. Gerektiğinde Trend Çizgisi Ekleme: Dağılım grafiğine bir trend çizgisi eklemek, verilerin genel eğilimini görsel olarak analiz etmekte faydalıdır. Bunun için grafik üzerinde herhangi bir veri noktasına sağ tıklanarak “Eğilim Çizgisi Ekle” seçeneği seçilir. Eğilim çizgisi türü de burada belirlenebilir; doğrusal, üstel veya polinomiyel gibi seçenekler bulunmaktadır.
Dağılım Grafiğinin Analizi
Grafik oluşturulduktan sonra elde edilen dağılım grafiği üzerinde analiz yapma aşamasına geçilir. Verilerin nasıl dağıldığı, noktaların birbirine ne kadar yakın olduğu, doğrusal bir ilişki olup olmadığı gibi durumlar gözlemlenir.
– Öğrenilen İlişkiler: Verilerin birbiri ile olan ilişkileri incelemek için dağılım grafiğindeki noktaların yerleri dikkatle değerlendirilir. Eğer noktalar belirli bir doğrultuda yoğunlaşıyorsa, bu iki değişken arasında bir ilişki olduğunu gösterir.
– Yüzde ve Ortalamalar: Ekstra analizler yaparak belirli bir noktadaki verilerin ortalamalarına ulaşılabilir. Bu değerlendirmeler, daha derinlemesine analiz için matematiksel formüller kullanarak gerçekleştirilir.
– Veri Temizliği: Dağılım grafiğine yerleşmemiş olan aykırı değerler (outlier) varsa, bunların belirlenmesi ve düzeltilmesi gerekmektedir. Aykırı değerler, sonuçların yorumlanmasında önemli bir etken olabilir.
Sonuçların Raporlanması
Son aşamada, elde edilen verilerin ve grafiğin anlamı üzerine rapor hazırlama gerekliliği doğar. Analizler sonrası çıkarılan bulguların açık bir dille yazılması, sunum veya rapor formatında düzenlenmesi önem arz etmektedir. Dağılım grafikleri, görselleştirmenin yanı sıra verilerin anlamını da hızlıca iletme yeteneğine sahip olduğundan, açıklama yapılması da gerekmektedir.
Dağılım grafikleri, verilerin analizi ve sonuçların yorumlanmasında önemli bir araçtır. Uygun veri setleri ile etkili analizler yapılabilir ve sonuçlar öncelikle görsel olarak, daha sonra ise yazılı olarak sunulabilir.
