Genel Bilgiler
Disk alanı yönetimi, bir işletim sisteminin önemli bir parçasıdır. Her sunucu ve bilgisayar kullanıcısının, sistemdeki disk alanını etkin bir şekilde yönetebilmesi gerekmektedir. Disk alanı kullanımı, kullanıcının veya sistem yöneticisinin veri depolama alanlarını izleyebilmesi için kritik öneme sahiptir. Rocky Linux 9, disk alanı kullanımını kontrol etmek için birkaç yerleşik araç sunmaktadır. Bu araçlar arasında en yaygın olarak kullanılanlar `df` ve `du` komutlarıdır.
`df` Komutu
`df` (disk free), disk alanı kullanımını görüntülemek için kullanılan bir komuttur. Bu komut, dosya sistemlerinin toplam, kullanılan ve boş alanlarını gösterir. `df` komutu genellikle şu şekilde kullanılır:
“`
df [seçenekler] [dosya sistemi]
“`
Default olarak, `df` komutu tüm bağlı dosya sistemlerinin kullanım bilgilerini gösterir. Örneğin, terminalde aşağıdaki komut çalıştırıldığında:
“`
df -h
“`
Komutun -h seçeneği, çıkışın insan tarafından okunabilir bir formatta (örneğin, kilobyte, megabyte, gigabyte cinsinden) gösterilmesini sağlar. Çıktı, dosya sisteminin ismi, toplam boyutu, kullanılan alan, boş alan ve kullanım yüzde oranı gibi bilgileri içerir.
`df` Çıktısı Analizi
`df` komutunun çıktısında, temel olarak şu sütunlar bulunmaktadır:
– Dosya Sistemi: Bağlı olan dosya sisteminin adı veya yolu.
– Boyut: Dosya sisteminin toplam boyutu.
– Kullanılan: Kullanılan disk alanı.
– Boş: Kullanılmamış disk alanı.
– Kullanım Yüzdesi: Kullanılan alanın toplam boyuta oranı.
– Bağlı olduğu nokta: Dosya sisteminin bağlı olduğu dizin.
Örneğin aşağıdaki gibi bir çıktı elde edilebilir:
“`
Filesystem Size Used Avail Use% Mounted on
/dev/sda1 100G 40G 60G 40% /
tmpfs 2.0G 200M 1.8G 10% /tmp
“`
Bu çıktı, `/dev/sda1` dosya sisteminin toplam 100 GB alanı olduğunu, 40 GB’ının kullanıldığını ve 60 GB’ının boş olduğunu gösterir.
`du` Komutu
`du` (disk usage), belirli bir dizin veya dosyanın disk alanı kullanımını detaylı olarak incelemek için kullanılan başka bir komuttur. `du` komutu, dizinlerin ve alt dizinlerin boyutlarını hesaplayarak görüntüler. Genel kullanım şekli aşağıdaki gibidir:
“`
du [seçenekler] [dosya/dizin yolu]
“`
Örneğin, bir dizinin disk kullanımını görüntülemek için aşağıdaki komut kullanılabilir:
“`
du -sh /path/to/directory
“`
Burada `-s` seçeneği özet bilgiyi sağlar ve `-h` seçeneği insan tarafından okunabilir formatta çıktı verir.
`du` Çıktısı Analizi
`du` komutunun çıktısı genellikle şu şekilde görünür:
“`
4.0K /path/to/directory
“`
Bu çıktı, belirtilen dizinin boyutunun 4.0 kilobyte olduğunu gösterir. Dizin altında bulunan tüm alt dizinler ve dosyalar da bu şekilde analiz edilebilir. Eğer belirli bir dizinin altındaki tüm dosya ve dizinlerin boyutlarını görmek istenirse şu şekilde bir komut kullanılabilir:
“`
du -ah /path/to/directory
“`
Disk Alanı Problemleri
Disk alanı yönetimi sırasında karşılaşılabilecek bazı yaygın problemler arasında; diskin dolması, kullanılmayan dosya ve dizinlerin temizlenmesi ihtiyaçları ve geçici dosyaların birikmesi gibi durumlar yer alır. Kullanım durumunun kontrol edilmesi ve uygun önlemlerin alınması, sistem performansını artırabilir ve veri kaybının önüne geçebilir.
Otomasyon ve Planlama
Disk alanı izleme işlemleri, sistemin sürekli olarak sağlıklı kalması için önemlidir. Bu bağlamda, `df` ve `du` komutlarının çıktıları, belirli periyotlarla otomatik olarak kontrol edilip kaydedilebilir. Bu işlemler için basit shell script’leri oluşturulabilir ve cron işleme eklenerek düzenli aralıklarla çalıştırılabilir.
İleri Düzey Kullanım
Disk kullanımını izlemek için `df` ve `du` dışında diğer araçlar ve komutlar da mevcut olabilir. Özellikle sistem yönetim araçları, daha kapsamlı raporlar ve analizler sunabilir. Kullanılan araçların hangi durumlarda etkin olduğu anlaşılmalıdır.
Verilen bilgiler ışığında, Rocky Linux 9 üzerinde disk alanı kullanımını kontrol etmek için `df` ve `du` komutları etkin bir şekilde kullanılabilir. Kullanıcılar, disk alanı yönetiminde bu araçları kullanarak sistemlerinin sağlıklı çalışmasını sağlayabilir.
