Disk Bölümlendirme Nedir?
Disk bölümlendirme, bir fiziksel diskin birden fazla mantıksal birime bölünmesi işlemidir. Bu işlem, disk alanının daha verimli kullanılmasını sağlamakla birlikte, farklı işletim sistemlerinin aynı disk üzerinde bulunabilmesine de olanak tanır. Disk bölümleme işlemi, sistem yöneticilerinin veri güvenliğini arttırmalarına, performansı iyileştirmelerine ve sistemi daha düzenli hale getirmelerine yardımcı olur.
Fdisk ile Disk Bölümlendirme
Fdisk, Linux üzerinde disk bölümlendirme işlemleri için yaygın olarak kullanılan bir komut satırı aracıdır. Fdisk ile disk bölümlendirme işlemi yapmak için öncelikle sistemde mevcut olan disklerin belirlenmesi gerekir. Mevcut diskler `lsblk` veya `fdisk -l` komutları kullanılarak görüntülenebilir.
“`
sudo fdisk -l
“`
Bu komut, sistemdeki tüm diskleri ve bölümleri listeleyecektir. Disk adı genellikle `/dev/sda`, `/dev/sdb` vb. şeklindedir. Bölümlendirme işlemi yapacak disk belirlendikten sonra, fdisk aracına girilir.
“`
sudo fdisk /dev/sda
“`
İlk olarak, mevcut bölümler listelenir. `p` komutu ile mevcut bölümler görüntülenebilir. Eğer yeni bir bölüm eklemek amacıyla başladığınız bir disk mevcut bölümleri genişletmek istiyorsa, bazı bölümler silinmelidir. Bu işlem sırasında dikkatli olunmalı, çünkü yanlış bir işlem veri kaybına neden olabilir.
Yeni bir bölüm oluşturmak için `n` komutu kullanılır. Ardından, bölümlendirme türü (birincil veya mantıksal) seçilir. Birincil bölüm için genellikle 1-4 aralığında bir seçim yapılır. Daha sonra, yeni bölümün ilk ve son sektörleri belirtilir. Bu aşamada sistem, belirtilen sektörler arasında bulunan alanı yeni bir bölüm olarak ayıracaktır.
Yapılan değişiklikler kaydedilmeden önce `p` komutu ile bölümler kontrol edilmelidir. Değişikliklerden memnun kalınırsa, `w` komutu ile yazma işlemi gerçekleştirilir. Bu, yapılan değişikliklerin diske kaydedilmesini sağlar. Değişiklikler kaydedilirken işlem sırasında dikkatli olunmalı ve sistemin yeniden başlatılması gerekebilir.
Parted ile Disk Bölümlendirme
Parted, disk bölümlendirmeye yönelik bir diğer güçlü araçtır. Fdisk ile karşılaştırıldığında, Parted daha karmaşık bölümlendirme ihtiyaçları için uygundur ve birden fazla dosya sistemi desteği sunar. Parted, hem grafiksel arayüz ile hem de komut satırı ile çalıştırılabilir.
Parted’ı başlatmak için aşağıdaki komut kullanılabilir:
“`
sudo parted /dev/sda
“`
Parted, girdi sonrası bir komut istemi sağlar. Sistem mevcut bölümleri listelemek için `print` komutu kullanılır. Yeni bir bölüm oluşturmak için ise önce disk üzerinde mevcut alanın kontrol edilmesi önemlidir.
Yeni bir bölümü eklemek için `mkpart` komutu kullanılır. Bu komutta, bölümün adını ve dosya sistemini yani ext4, xfs gibi belirlemek gereklidir. Örneğin:
“`
(parted) mkpart adı dosya-sistemi başlangıç-sektörü son-sektörü
“`
Bölüm oluşturma işleminin ardından, `print` komutu ile yeni bölüm kontrol edilmelidir. Yapılan değişikliklerin kaydedilmesi ihtiyacı yoktur. Parted, işlemleri anında uygular, bu nedenle dikkatli hareket edilmelidir.
Dosya Sistemi Oluşturma
Disk bölümlendirmeden sonra, oluşturulan bölümlere dosya sistemi oluşturulmalıdır. Bunun için `mkfs` komutu kullanılır. Örneğin, ext4 dosya sistemi oluşturmak için aşağıdaki komut kullanılabilir:
“`
sudo mkfs.ext4 /dev/sda1
“`
Bu komut, /dev/sda1 bölümü için ext4 dosya sistemini oluşturur. Daha sonra, bölümlerin kullanılabilir hale gelmesi için bunların sisteme montelenmesi gerekir. Montaj noktası genellikle `/mnt` veya `/media` gibi dizinlerdir.
“`
sudo mount /dev/sda1 /mnt
“`
Bölüm montelendikten sonra, oluşturulan dosya sistemine erişim sağlanabilir.
Önemli Notlar
Disk bölümlendirme işlemleri kritik bir öneme sahiptir. Verilerin kaybı veya sistemin çalışmaması gibi sorunlar yaşanabilir. Bu nedenle her zaman önemli verilerin yedeği alınmalıdır. Ayrıca, disk bölümlendirme işlemleri sırasında dikkatli olunmalı ve doğru disk ve bölüm kullanılmalıdır.
Bölümlendirme işlemi, sistem yönetimi konusunda bilgi sahibi olmadan yapılmamalıdır. Özellikle, bileşenler hakkında yeterince bilgi bulunmadığında veya deneyim eksikliği mevcutsa, dikkatli olunması ve gerektiğinde profesyonel yardım alınması önerilir.
