Cron Nedir?
Cron, Unix benzeri işletim sistemlerinde zamanlanmış görevleri otomatik olarak çalıştırmak için kullanılan bir sistem servisidir. Belirli komutların veya programların önceden belirlenmiş zamanlar veya aralıklarla çalıştırılmasını sağlar. Bu sistem, sistem yöneticilerine ve kullanıcılarına çeşitli görevleri otomatik hale getirme imkanı sunar. Örneğin, bir yedekleme işleminin her gün belirli bir saatte çalışması ya da bir dosyanın periyodik olarak güncellenmesi gibi senaryolar, cron sayesinde kolaylıkla gerçekleştirilebilir.
Cron Daemon ve Konfigürasyon Dosyaları
Cron’un çalışabilmesi için crond adı verilen bir daemon (arka plan programı) gereklidir. Crond, zamanlama bilgilerini okuyarak belirlenen görevleri zamanında çalıştırır. Kullanıcılar, cron görevlerini belirlemek için genellikle ‘crontab’ adı verilen bir dosya formatı kullanır. Crontab dosyası, belirli bir kullanıcının zamanlanmış görevlerini içerir; ancak bu dosya, sistem geneli için tek bir konfigürasyon dosyası olarak kabul edilmez. Dolayısıyla, genellikle bir “global configuration file” ya da “system-wide configuration file” bulunmamakta ve her kullanıcı kendi görevlerini ayrı dosyalarda bulundurmak zorundadır.
Crontab Dosyası
Crontab, her kullanıcı için ayrı olarak oluşturulabilen bir dosyadır. Bu dosya, kullanıcı tarafından belirlenen zaman dilimlerinde çalıştırılması gereken komutları içerir. Kullanıcılar, crontab -e komutunu kullanarak kendi crontab dosyalarını düzenleyebilirler. Her crontab kaydı, zamanlamayı ve çalıştırılacak komutu ayıran belirli bir formatta yazılmalıdır. Bu format aşağıdaki gibidir:
“`
m h dom mon dow command
/path/to/command
“`
Burada, m dakika, h saat, dom ayın günü, mon ay, dow haftanın günü ve command çalıştırılacak komutu temsil eder. Beş yıldızı kullanan bir kayıt, o görevin her dakika, her saat, her gün, her ay ve her hafta çalıştırılacağı anlamına gelir. Belirli bir zaman dilimi veya tarih aralığında çalışacak görevler için bu alanlar özelleştirilebilir.
Sisteme Özgü Yapılandırmalar
Belirli Unix tabanlı sistemlerde, crond için sistem genelinde zamanlanmış görevleri belirleyen ek dosyalar veya dizinler bulunabilir. Örneğin, bazı dağıtımlarda, /etc/crontab dosyası yer alır. Bu dosya, sistem genelindeki zamanlanmış görevleri tutar ve genellikle crontab formatındaki girdiler içerir. Bununla birlikte, bazı sistemlerde /etc/cron.d dizini de bulunabilir. Bu dizin, çeşitli uygulamalara ve hizmetlere ait cron görevlerini içeren dosyalar barındırabilir.
Güvenlik ve Yetkilendirme
Cron sisteminde, kullanıcıların belirli görevleri zamanlaması için gerekli yetkiler verilmelidir. Sistem yöneticileri, hangi kullanıcıların crontab dosyasına erişebileceğini veya hangi görevleri zamanlayabileceğini kontrol edebilir. Bu genellikle /etc/cron.allow ve /etc/cron.deny dosyaları aracılığıyla yönetilir. Bu dosyalar, sadece belirlenen kullanıcıların crontab dosyası oluşturmasına veya düzenlemesine izin verir, diğer kullanıcılar ise engellenir.
Daemon Yapılandırması ve Günlükleme
Crond daemon’u, sistem önyüklemelerinde otomatik olarak başlatılır ve arka planda çalışmaya devam eder. Crond, çalıştırdığı görevlerin sonuçlarını standart çıktı (stdout) ve hata (stderr) dosyalarına yönlendirebilir. Bu günlükleme işlemi, görevlerin izlenebilirliğini artırır ve hata ayıklama işlevi görür. Günlük kayıtları, sistem yöneticilerine veya kullanıcılara, zamanlanmış görevlerin başarıyla çalışıp çalışmadığını denetleme olanağı sağlar.
Sonuç
Özetle, Cron daemon (crond) varsayılan olarak her sistemde bulunur, ancak kendi başına merkezi bir konfigürasyon dosyası yoktur. Kullanıcılar kendi crontab dosyalarını oluşturarak görevlerini tanımlar. Bazı sistemlerde ek dosyalar ve dizinler mevcut olabilir fakat kullanıcıların zamanlama bilgilerini özgürce yönetmesi, sistem yapılandırmasına bağlı olarak değişir. Cron, sistem yöneticileri ve kullanıcılar için güçlü bir otomasyon aracı sunmakla birlikte, yapılandırma ve güvenlik ayarları dikkatli bir biçimde yapılmalıdır.
